Większość z nas w swojej karierze zawodowej doświadczyło, chociażby chwilowego uczucia zmęczenia, stresu czy alienacji. Pytanie brzmi, w którym momencie chwilowy dyskomfort zamienia się w poważny problem, czyli zjawisko wypalenia zawodowego? Na te pytania odpowiemy poniżej, omawiając pierwsze niepokojące symptomy.
Jakie są objawy wypalenia zawodowego?
Zjawisko wypalenia zawodowego składa się z trzech głównych komponentów. Psychologiczny zespół wyczerpania emocjonalnego, depersonalizacja oraz obniżone poczucie dokonań osobistych. Wyżej wymienione czynniki odróżniają wypalenie zawodowe od innych stanów psychologicznych takich jak stres, zmęczenie czy poczucie odosobnienia.
Wyczerpanie emocjonalne
Może objawiać się uczuciem pustki, utratą sił, zmęczeniem, utratą energii, osłabieniem i znużeniem. Spowodowane jest nadmierną eksploatacją emocjonalną. Oznacza to, iż praca jest zbyt wymagająca psychicznie, bądź pracownik postawił sobie nierealistyczne wymagania w stosunku do siebie.
Depersonalizacja
Może objawiać się przyjmowaniem obojętnej postawy w pracy i życiu codziennym. Ukierunkowana jest nie w stosunku do siebie a innych. Przejawia się przedmiotowym, czyli np. oschłym, niewrażliwym traktowaniem klientów lub podopiecznych.
Obniżone poczucie dokonań osobistych
Jest to utrata wiary we własną kompetencję i wiarygodność w zawodzie. Przekonanie o własnej nieproduktywności i niezdolności do realizowania na satysfakcjonującym poziomie zadań w pracy.
Na jakie etapy można podzielić symptomy wypalenia?
Można scharakteryzować poszczególne symptomy wypalenia ze względu na różne stadia.
1. Stadium społeczne
Nagłe izolowanie się od społeczeństwa i najbliższego środowiska, drażliwość, pretensjonalność oraz ogólne rozdrażnienie w kontakcie z innymi osobami.
2. Stadium intelektualne
Objawia się trudnością w przyjmowaniu i przekazywaniu informacji. Osoba popełnia więcej błędów, ma więcej trudności w wykonywaniu efektywnej pracy.
3. Stadium fizjologiczne
Dominujące poczucie zmęczenia, zaniedbywanie aktywności fizycznej, zaburzenia snu, utrata wagi i zaburzenia apetytu, obniżenie potrzeb seksualnych, bóle głowy, wzrost ciśnienia, zmniejszenie odporności organizmu.
4. Stadium psychoemocjonalne
Trudność w relaksowaniu się, utrzymujące poczucie znużenia, obniżony nastrój, ogólne przygnębienie, stała obecność negatywnych postaw i myśli, skłonność do używek, lekceważenie obowiązków, spadek odpowiedzialności i poczucia ryzyka, regularnie występujące poczucie osamotnienia lub izolacji, poczucie pustki, bezradności i brak celów, brak wiary w zmianę trudnej sytuacji, zmienność nastrojów.
5. Stadium duchowe
Utrata wiary w podstawowe zasady i wartości. Można zaobserwować brak zainteresowania innymi i pojawiające się uczucie wewnętrznej pustki. Utrata zapału, uczucie braku czasu.
Podsumowanie
Przechodzenie z jednego stadium do drugiego odbywa się płynnie i bez świadomości jednostki. Jednak zdecydowana większość dotknięta syndromem wypalenia zawodowego doświadcza wszystkich stadiów o różnej skali ich intensywności. Dyskomfort i problemy występują w środowisku zawodowym, ale też na płaszczyźnie prywatnej, poza pracą. Ważne jest więc monitorowanie własnych emocji oraz doświadczeń, a przy zauważeniu znaków wypalenia zawodowego skierować się po odpowiednią pomoc.
