Lęk pełni bardzo istotną rolę adaptacyjną w naszym życiu. Dzięki niemu rozwijamy odpowiednie strategie do radzenia sobie w sytuacjach stresowych, czy takich gdzie istnieje różnego rodzaju zagrożenie.
Większość z nas w wieku dziecięcym zapewne doświadczyło lęku przed dentystą, ciemnością czy schodzeniem do piwnicy. Podczas rozwoju dzieci pojawiają się różnorodne lęki, które zostały przypisane do poszczególnych etapów ich dorastania.
Rozwój dziecka a lęki
- Niemowlęta – już w 8 miesiącu życia może pojawić się niechęć i niepokój w stosunku do obcych osób, bądź lęk separacyjny (np. obawa przed rozstaniem się z matką, stanowiącą gwarancję bezpieczeństwa i opieki). W kolejnych miesiącach rozwoju emocjonalnego do 15 miesiąca życia może pojawić się strach przed ciemnością, obcymi osobami i głośnymi dźwiękami (wiatr, pioruny, deszcz). Od roku do 3 lat lękliwość może dotyczyć zmiany otoczenia.
- 3 lata – pojawiają się lęki wizualne przed strasznymi osobami, czy zwierzętami. Przejawia się u dzieci trudnościami w zasypianiu i niechęcią do zasypiania w samotności. Związane jest również z dyskomfortem podczas rozłąki z rodzicami.
- 4 lata – zdenerwowanie powodują doznania słuchowe takie jak np. alarmy. Ukazuje się strach przed dzikimi zwierzętami, jak niedźwiedzie czy wilki. Może pojawić się również obawa przed śmiercią, jednak ma ona zupełnie inny charakter niż u dorosłego człowieka. Dziecko nie pojmuje jej jako definitywny koniec życia.
- 5 lat – przerażenie przed wszelkimi wyimaginowanymi postaciami z bajek i filmów. Obawa przed skrzywdzeniem się, czy upadkiem i złymi ludźmi.
- 6-7 lat – niepokój związany z piwnicą, ciemnością, potworami żyjącymi w szafach lub pod łóżkiem. Powoduje to dyskomfort związany z samodzielnym zasypianiem i zostawaniem w domu.
- 8-10 lat – obawy związane z edukacją i niepowodzeniem w szkole. Kwestionowanie własnych zdolności.
- 11-12 lat – pojawiają się niepewność związana z akceptacją i odrzuceniem przez rówieśników. Wiąże się to również z obawami dotyczącymi własnego wyglądu.
Tego nie rób swojemu dziecku
Lęki rozwojowe mają charakter naturalny. Mimo to postawa rodzica pełni bardzo ważną rolę w dalszym rozwoju emocjonalnym dziecka.
Opiekun poprzez nieodpowiednie zachowanie może przyczynić się do nasilenia reakcji lękowych swojego dziecka, a w ten sposób zaburzyć nawet jego prawidłowy rozwój.
- Bagatelizowanie lęków – należy traktować je poważnie, i nie umniejszać emocjom swojego malucha.
- Racjonalizowanie obaw – nie należy mówić, że są absurdalne bądź nieadekwatne do wieku.
- Okazywanie zniecierpliwienia oraz porównywanie z rówieśnikami.
- Unikanie sytuacji wywołujących u dziecka lęk adaptacyjny.
Podsumowanie
Dziecko powinno czuć się bezpiecznie i swobodnie mówiąc o swoich emocjach, czy obawach. Zrozumienie poprzez aktywne słuchanie oraz uprawomocnienie emocji to podstawa, którą należy mu zapewnić.
W sytuacji kiedy lęk się nasila i znacząco wpływa na prawidłowe funkcjonowanie naszego dziecka, a sposoby radzenia sobie z lękami nie są skuteczne, należy skonsultować się z odpowiednim specjalistą.
