Praca to ważny aspekt dla każdego człowieka. Nic dziwnego, w końcu poświęcamy na nią dużą część swojego życia. Ważne jest więc, aby nie pogubić się i odnaleźć balans, który uchroni Cię od osiągnięcia wypalenia zawodowego. Żeby jednak do niego nie doprowadzić, potrzebna jest świadomość o jego istocie.
Czy poczułeś, że praca przestała Ci sprawiać przyjemność? Czujesz się przepracowany lub niezadowolony z wykonywanych czynności? A może przestałeś się rozwijać zawodowo? Jeżeli twierdząco odpowiedziałeś, na którekolwiek z tych pytań to możliwe, że cierpisz na syndrom wypalenia zawodowego.
Objawy wypalenia zawodowego
Problem ten może dotyczyć każdego pracownika, na każdym stanowisku. Najczęściej narażone są na nie osoby, które zajmują stanowiska stresogenne jak np. kierownicze lub których praca związana jest z częstymi kontaktami z ludźmi.
Wypalenie zawodowe to proces. Z początku jest niemal niezauważalny, rozwija się powoli. Jego ujawnienie jest nagłe i ma silne oddziaływanie na każdy element życia pracownika. Jest to zespół objawów, które pojawiają się w momencie przeciążenia emocjonalnego lub fizycznego. Powoduje je stres występujący w miejscu pracy, ale też przeciążenie zbyt trudnymi, odpowiedzialnymi obowiązkami, czy wyczerpująca, monotonna praca.
W tym stanie człowiek przejawia myśli i zachowania ucieczkowe. Podświadomie obniża swoje osobiste dokonania, widząc je w negatywnym świetle. Jest niezadowolony ze swoich osiągnięć i czuje, że wręcz nie nadaje się, czy nie ma właściwych kompetencji do wykonywanych obowiązków. W kontaktach z innymi osobami może przejawiać agresję np. werbalną. Wyczerpana emocjonalnie jednostka jest zniechęcona do wykonywanego zawodu, pesymistyczna i drażliwa. Stałe napięcie psychofizyczne często doprowadza do konsekwencji takich jak bezsenność, zmęczenie, ból głowy czy zaburzenia gastryczne.
Charakterystyczna dla tego zjawiska jest też depersonalizacja, która objawia się cynizmem, traktowaniem osób, których praca dotyczy w sposób przedmiotowy np. nauczyciel zwracający się do uczniów po numerach z dziennika, psycholog skracający czas kontaktu. Ma na celu zwiększenie dystansu oraz zmniejszenie zaangażowania. Jest to nieświadoma forma ochrony wypalonego przed dalszym wykorzystywaniem słabych zasobów emocjonalnych.
Najczęstsze przyczyny wypalenia zawodowego
Skoro już masz świadomość tego czym jest wypalenie zawodowe, warto zwrócić uwagę na jego przyczyny. Zazwyczaj mogą zależeć od trzech czynników.
- Czynniki indywidualne – wypaleniu zawodowemu sprzyja niska samoocena, zależność, silna motywacja do pracy, niepewność, unikanie trudnych sytuacji. Reakcja osób o takich cechach to stawianie zbyt wysoko poprzeczki, perfekcyjność, która w efekcie objawia się karceniem siebie za niespełnione oczekiwania, a finalnie wypaleniem zawodowym
- Czynniki interpersonalne – mają źródło w relacjach między pracownikiem a jego klientami. Dotyczy to zawodów, w których pracownik jest wystawiony na ciągle zaangażowanie emocjonalne w sprawy innych osób. Brak zachowania dystansu emocjonalnego prowadzi do sytuacji, w której problemy klientów mogą być postrzegane jako realne zagrożenie własnego bezpieczeństwa. Zbyt intensywne zaangażowanie jest powodem utraty energii, a w efekcie wypalenia zawodowego. Do takich sytuacji zaliczyć należy również relacje z przełożonymi lub współpracownikami, a w szczególności konflikty, mobbing, agresję werbalną, przemoc psychiczną czy kwestionowanie kompetencji pracownika.
- Czynniki organizacyjne – źródłem wypalenia zawodowego może być również zbyt wymagający zakres obowiązków, przekazywanie zadań, których pracownik nie jest w stanie dokonać ze względu na ograniczony czas, informacje czy fundusze. Do takich czynników zaliczyć należy również nadawanie obowiązków sprzecznych z wartościami i normami pracownika.
Podsumowanie
Jeżeli po przeczytaniu tego artykułu widzisz u siebie oznaki wypalenia zawodowego, to nie obawiaj się rozmawiania o swoich uczuciach. Jeżeli przekazywane obowiązki są sprzeczne z Twoimi wartościami, pamiętaj że nawet swojemu przełożonemu możesz postawić granicę. Dbanie o swoje własne zdrowie i dobre samopoczucie powinno być zawsze priorytetem. Naucz się odpoczywać i zawsze znajduj czas dla siebie.
